روایت مرد تاریخ کیهان‌نوردی از زبان پیشگام ترویج فضانوردی ایران

نخستین ناو سرنشین‌دار جمینی در روز 23 مارس 1965 به  فرماندهی ویرجیل گریسام و خلبانی جان یانگ راهی مدار زمین شد. این پرواز در تاریخ فضانوردی از ویژگی‌های خاصی برخوردار بود. جمینی-3 نخستین پرواز سرنشین‌دار دو نفر از آمریکا، نخستین سفینه سرنشین‌داری که در فضا تغییر مدار داد و بالاخره نخستین ناو کیهانی بود که با خود رایانه به فضا برد. این رایانه به فضانوردان امکان داد با استفاده از آن موتورهای موشکی فرعی تغییر مدار ناو را به کار اندازند. این عملیات که امروزه از پارامترهای اساسی سفر در فضا است، شامل چرخش ناو به گرد خود، بالا و پایین ارتفاع سفینه و دیگر حالات حرکت و چرخش ناو در مدار می‌شود.

جمینی-3 پس از سه دور گردش فضایی، در نزدیکی جزایر باهاما در اقیانوس اطلس فرود آمد و یکی از هواپیماهای آمریکایی 5 دقیقه بعد از فرود ناو حامل فضانوردان، آن را پیدا کرد و 48 دقیقه پس از رسیدن آن به زمین به‌وسیله بالگرد به روی عرشه کشتی انتقال یافت.

پس‌ از این سفر یانگ بلافاصله به آموزش و تمرین برای سفری دیگر پرداخت. به‌زودی مشخص شد که باید به‌عنوان فرمانده ناو جمینی-10 پروازی دیگر را به مدار انجام دهد.

جمینی-10‏ در روز 18 ژوئیه 1966 به فضا پرتاب شد در این سفر مایکل کالینز، جان یانگ را همراهی می‌کرد. ساعاتی قبل از آن‌یک سفینه بدون سرنشین از نوع آجنا، سکوی پرتاب شماره 14 در کیپ کاناورال را به مقصد مدار زمین ترک گفت؛ این ناوی بود که باید به‌عنوان هدف مورد ردیابی فضانوردان جمینی-10 قرار می‌گرفت و آنان ناو خود را به این سفینه متصل می‌کردند. 

"مایکل کالینز" و "جان یانگ" توانستند در چهارمین دور گردش پرواز خود به دور زمین، اولین اتصال موفق دو سفینه را در مدار زمین به انجام رسانند. دو فضانورد جمینی-10 سفینه خود را به آجنا ملحق کردند و با استفاده از سوخت آن 480 کیلومتر دیگر بالا رفتند. پس از اوج‌گیری، جمینی-10 با یک آجنای دیگر که از چهار ماه پیش در فضا باقی‌مانده بود، ملاقات کرد. فضانوردان همچنین 14 آزمایش مختلف در زمینه‌های علمی، فنی و نظامی انجام دادند. جمینی-10 پس از حدود 71 ساعت پرواز، در اقیانوس اطلس فرود آمد.

"جان یانگ" در جریان طرح آپولو نیز دو بار به فضا سفر کرد. در نخستین پرواز او به همراه "یوجین سرنان" و "توماس استافورد" با آپولو-10 در 18 مه 1969 به‌سوی ماه پرتاب شدند. در این سفر  کیهان‌نوردان با موفقیت مراحل ردیابی، الحاق، تبادل فضانورد، جدا شدن و اتصال مجدد سفینه مه‌نشین و آپولو را در مدار ماه عملاً تجربه کردند و نشان دادند که همه‌چیز برای سفر به ماه آماده است. سفینه 61 ساعت و 36 دقیقه در مدار ماه بود و در این مدت 31 دور بر گرد آن چرخید. آپولو-10 سرانجام در 26 مه در اقیانوس  فرود آمد.

بلافاصله پس از بازگشت، "جان یانگ" به‌عنوان جانشین فرمانده آپولو-13 انتخاب شد و آموزش را ادامه داد. پس از مدتی به‌عنوان فرمانده آپولو-16 انتخاب شد و به همراه "چارلز دوک" و "توماس ماتینگلی" آموزش برای سفر به ماه را آغاز کردند.

روز 16 آوریل 1972 ناو کیهانی آپولو-16 سکوی شماره 39-آ مرکز پرتاب‌های فضایی کاناورال را به مقصد ماه ترک گفت، ماه‌نشین متصل به ناو آپولو در منطقه دیسکارتز ماه فرود آمد.

"یانگ" و "دوک" به کمک اتومبیل ماه نوردی که با خود به ماه برده بودند، 27 کیلومتر راهپیمایی کردند و نمونه‌هایی از نقاط دورتری نسبت به سفرهای قبلی از خاک و سنگ ماه به دست آوردند. سپس به سفینه اصلی در مدار ملحق شده و به‌طرف زمین رهسپار شدند. این ناو روز 27 آوریل 1972 در اقیانوس اطلس فرود آمد.

پس از پایان برنامه آپولو بسیاری از کیهان‌نوردان به عرصه‌های دیگر روی آوردند. سه پرواز اسکای لب و یک مأموریت مشترک با روس‌ها، تنها سفرهای سرنشین‌داری بود که بعد از سال 1972 و به دنبال اتمام طرح آپولو رخ داد. تا پرتاب شاتل فضایی سال‌ها باقی بود و کیهان‌نوردان هم‌دوره "جان یانگ" امیدی برای پرواز با ناو جدید را نداشتند. آن‌ها گروه کیهان‌نوردان را ترک کردند، اما "جان یانگ" همچنان پابرجا باقی ماند.

این پایداری او بی‌مزد نماند. فرماندهی نخستین پرواز مداری شاتل فضایی به او سپرده شد. "جان یانگ" و "رابرت کریپین" پرواز با فضاپیمای کلمبیا، نخستین کیهان‌پیمای قابل‌استفاده مجدد شاتل فضایی را در 12 آوریل 1981 آغاز کردند.

فضاپیمای کلمبیا اولین سفینه سرنشین‌داری بود که بدون آزمایش غیر سرنشین دار در فضا، کیهان‌نوردانی را به مدار زمین می‌برد. تمامی سفینه‌های سرنشین دار قبلی چه آمریکایی و چه روسی، قبل از آنکه مأموریت‌های سرنشین‌دار خود را آغاز کنند، به‌صورت آزمایشی پروازهایی در مدار زمین داشتند. حتی برخی حیواناتی را هم به فضا می‌بردند تا عملاً میزان اطمینان به آن‌ها مشخص شود. اما کلمبیا قبل از این پرتاب به‌هیچ‌وجه در شرایط فضایی به‌طور واقعی آزمایش نشده بود.

این ناو پس از 2 روز و 6 ساعت و 20 دقیقه پرواز مداری در 14 آوریل بر باند شماره 23 پایگاه هوایی ادواردز در کالیفرنیا بر زمین نشست. این نخستین فرود سفینه فضایی بر باند فرودگاه بود. تا آن زمان آمریکایی‌ها ناوهای کیهانی خود را با چتر نجات بر آب می‌نشاندند. روس‌ها نیز از نخستین پرواز سرنشین‌دار خود تاکنون، سفینه‌هایشان را در خشکی می‌نشانند. تنها استثناها فرود اضطراری سایوز-23 در آب و بازگشت کیهان‌پیمای بدون سرنشین بوران بوده است.

با این پرواز "جان یانگ" نام خود را به‌عنوان نخستین انسانی که 5 بار به فضا سفرکرده، به ثبت رساند. اما کار "یانگ" در اینجا به پایان نرسید. او همچنان به تمرین‌های بدنی و آموزش‌های علمی ادامه داد و بالاخره به‌عنوان فرمانده نهمین پرواز کیهان‌پیمای شاتل که در حقیقت نخستین پرواز بین‌المللی ناوهای آمریکا بود، انتخاب شد.

فضاپیمای کلمبیا در 28 نوامبر 1983 یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های خود را آغاز کرد؛ در این سفر "جان یانگ"، "بروستر شاو"، "اون گاریوت"، "رابرت پارکر"، "بایرن لیختنبرگ" از آمریکا و "اولف مربولد" از آلمان غربی شرکت داشتند. این نخستین پرواز آزمایشگاه اروپایی اسپیس لب به فضا بود و اولین گام عملی در همکاری اسا (سازمان فضایی اروپا) و ناسا. در این سفر کیهان‌پیمای کلمبیا  6 سرنشین را به مدار برد که خود یک نوآوری به‌حساب می‌آمد.

فضاپیمای کلمبیا در روز 8 دسامبر 1983 وارد جو شد و در باند شماره 17 پایگاه هوایی ادواردز فرود آمد. با این پرواز "جان یانگ" نام خود را به‌عنوان نخستین انسانی که 6 بار به فضا سفرکرده، به ثبت رساند.

"جان یانگ" پس‌ازاین سفر دیگر مأموریت فضایی نداشت، اما همچنان نامش به‌عنوان یک کیهان‌نورد آماده سفر و فعال مطرح بود تا سرانجام در 31 دسامبر 2004 بازنشسته شد و برای همیشه گروه کیهان‌نوردان را ترک گفت».